۲ دسته بندی اصلی مهر ها و مُهره های حکاکی + عکس

مُهر ها ، شناسنامه های ابتدایی

دسته ها و طبقه بندی مُهرها و مُهره ها

مهر ها و مهره های حکاکی شده را از جهات مختلف میتوان طبقه بندی کرد: جنس ، شکل ، اندازه ، در صورت سنگی بودن : نوع سنگ ، زمان حک ، خط ، گرافیک ، تایپوگرافی ، پیدایش و تطور خط و نقاشی ، ساختمان ، تمدن ها و قوم ها و سرزمین های مختلفی که حکاکی میکرده اند ، موارد استفاده ، اسناد ، شیوه حک و …

نمونه ای از مُهرهای رومی

اما مهر ها و مهره های حکاکی شده به دو گروه بزرگ تقسیم میشوند:

مهرهای کاربردی: مهرهایی که در کارهای روزمره از آن ها استفاده شده و زیبایی آن ها در مرتبه دوم است.
مهرهای کاربردی-زینتی: علاوه بر داشتن خواص مهرهای خود ، این مهر ها جزء زینت آلات محسوب شده و زیبایی و گران بهایی نیز در ساخت آن ها مورد توجه قرار میگیرد و در زیورآلاتی مثل انگشتر استفاده میشد.

مُهر حکاکی شده روی عقیق به همراه اثر آن

این دسته بندی جهت آشنایی با انواع مهرهای کاربردی و کاربردی-زینتی است:

مهرهای گلین (بولا)
مهرهای استوانه ای (لول ، سیلندری)
مهرهای اشرافی شاهزاده گان و صاحب منصبان و صاحبان عناوین
مهرهای عادی
مهر های حکومتی (دیوانی)
مهرهای سلطنتی (متعلق به شاه و ولیعهد)
مهرهای حاکمان شرع (فقها و صاحبان محاکم شرعی)
مهرهای صحافان و مجلدان که حاوی نام و تاریخ کار صحاف است. (این مهرها بیشتر به شکل تذهیبی بوده و امضای سازنده جلد محسوب میشده است)
مهرهای کتابخانه و آستانه ها و مهر های وقف
مهرهای باستانی: مهرهای مربوط به دوران پیش از اختراع خط
مهرهای شرف نفاذ و همایونی و مسوده (پیش نویس) یا فرامین شاهی که در حاشیه عرایض نقش میشد و مهرهای ختم و کتابخانه
طلسمات
مهره ها
نشان ها
ادعیه

نمونه ای از حکاکی چهره

مُهره متعلق به داریوش هخامنشی

همچنین مهرها از لحاظ تعداد اجزاء نیز به چند دسته تقسیم میشوند:

مهرهای یک تکه: مهرهایی که در آن پایه (دسته) مهر و رابط بین پایه و اصله (قسمتی که اصله مهر را به پایه وصل میکند) و همچنین اصله مهر (قسمتی که حاوی شکل و متن مهر است) به صورت یک پارچه و یک تکه است
مهرهای چند تکه: مهرهایی که اجزای ذکر شده در قسمت قبل به صورت مجزا از یکدیگر قرار دارند

محمدحسین کیشانی – بنیان گذار حکاک باش